SEĆAMO SE: Pre dvadeset godina, 10. septembra 2002. umrla je Žarana Papić, jedna od glavnih osnivačica organizacije Geten, izuzetna teoretičarka, antropološkinja i zagovornica feminističke kritičke misli i doajenka jugoslavenskog feminističkog pokreta. Prenosimo osvrt Biljane K. iz Centra za ženske studije iz Zagreba.

Snagom i kreativnošću  teorijskog imaginarijuma o feminizmu (tzv. ženskom pitanju u socijalizmu, dihotomiji polnosti i kulture,  sporu 'istočnog' i 'zapadnog' feminizma, sponi patrijarhalne i nacionalističke agresije, 'turbofašizmu', politici tela i dr.) i  političnošću svog antiratnog angažmana ona je živela/stvarala feminizam bez pretenzija da će temeljno odrediti jednu feminističku epohu. I to počevši od međunarodne konferencije „Drug-ca žena: žensko pitanje – novi pristup?“, koju je inicirala i  zajedno s Dunjom Blažević i Nadom Ler Sofronić organizovala 1978. godine, a  koja spada u ključne feminističke hronotope jugoslovenskog feminizma, do antiratnog angažmana unutar Žena u crnom i inicijative „Aktivistkinje prelaze granice“ 1994. godine u okviru mirovne mreže Transeuropéennes kada se jasno protivi srpskoj politici i nacionalističko-militarističkim projektima razaranja. Kritički preispitujući političke paradigme i kontekste (lokalne i globalne) koji kreiraju žice i svakojake granice u ljudskom svetu, ona sve vreme deluje na intersekciji aktivizma i teorije kao i  teorijskih disciplina (antropologije, filozofije, teorije kulture, sociologije) pronicljivim i smislenim prigovaranjima i teorijskim prelazima, svesna važnosti inter/intradisciplinarnih vrenja i iskrenja. Kao i etičkog pozicioniranja s druge strane samodovoljnosti teorijskih uvida, a u korist feminističke politike znanja.

Bila je jedna od osnivačica beogradskog Centra za ženske studije gde je i predavala, a bila je i s nama i kao podržavateljka  zagrebačkog Centra za ženske studije od samih početaka i kao predavačica unutar programa „Žene u kulturalnim teorijama“ 2000-te i kao jedna od aktivnih učesnica naših postdiplomskih seminara na IUC-u u Dubrovniku. U časopisu Treća 2001. godine (Treća, br. 1-2, vol. III) objavljen je Žaranin  tekst  „Europa nakon 1989: etnički ratovi, fašizacija života i politika tela u Srbiji.“

Napisala je i uredila nekoliko knjiga i  objavila više studija, naučnih tekstova i eseja, pri čemu valja spomenuti knjigu Žarane Papić Antropologija žene (Beograd: Edicija XX vek, 1983.) koju je uredila u saradnji s Lidijom Sklevicki, Sociologija i feminizam. Savremeni pokret i misao o oslobođenju žena i njegov uticaj na sociologiju (Beograd: Istraživačko-izdavački centar SSO Srbije, 1989.), Polnost i kultura. Telo i znanje u socijalnoj antropologiji (Beograd: Edicija XX vek, 1997.) i  Feminists Under Fire: Exchanges Across War Zones (ur.) W. Giles, M. de Alwis, E. Klein, N. Silva, M. Korać, Đ. Knežević, Ž. Papić (Toronto: Between the Lines, 2003). Žaranin teorijski opus, uključujući i njena promišljanja koja su predstavljena u nizu intervjua, sabran je i predstavljen u knjizi Žarana Papić. Tekstovi 1977-2002 (Beograd: Centar za studije roda i politike, Fakultet političkih nauka, Rekonstrukcija Ženski fond i Žene u crnom, 2012) (ur. Adriana Zaharijević, Zorica Ivanović i Daša Duhaček).

Žarani zasigurno pripada naša budućnost u meri u kojoj možemo razabrati značenja njenih uvida za feminizam i generacijske prenose/poveznice.

Biljana K. ispred Centra za ženske studije Zagreb.